Yargı Yetkisiyle Donatılmış Yüksek Denetim Kurumu

Sayıştayın görev çerçevesi Anayasa’da düzenlenmiştir. 1876 Anayasası’ndan beri Sayıştay anayasal bir kuruluş olma statüsünü devam ettirmektedir. Kıta Avrupası ve özellikle Fransa modelinden esinlenilerek kurulan Sayıştay kurullara dayalı şekilde organize edilmiş ve yargı yetkisi ile donatılmış sayıştay örneklerinden biridir. Sayıştayın "hesap mahkemesi" olarak vasıflandırılması bu kurullara dayalı yapılanmaya ve yargı yetkisine işaret etmektedir. Sayıştay tarafından verilen kesin hükümlere ilişkin olarak sorumlular başka bir idari yargı yoluna başvuramamaktadır.

Bağımsızlık

Bağımsızlık, Sayıştay’ın üst denetim ve yargı kurumu olarak varlığının ve hizmetlerinin tarafsız bir şekilde sunulmasının ön şartı olarak kabul edilir. Denetimlerin dürüst, önyargısız ve tarafsız bir şekilde yapılması ve mesleki etik kurallara uyulması kurumsal güvenilirliğin vazgeçilmez unsurlarıdır. Bu nedenle, Sayıştay’ın bağımsızlığı kanunla güvence altına alınmıştır.

 Sayıştay, tüm işlevsel ve finansal bağımsızlık kriterlerini yerine getirmektedir.

• Sayıştay Başkanı ve üyeleri azledilemez; kendileri istemedikçe 65 yaşından önce emekliye sevk edilemez. Meslek mensupları, hakim ve savcıların sahip olduğu teminatlara sahiptir.
• Sayıştay, denetimlerini Meclis adına yapar ve raporlarını Meclis ile birlikte kamuoyuna sunar. Ancak, Meclis ile organik bir bağı yoktur.
• Yürüttüğü denetimlerin planlamasını, uygulamasını ve raporlamasını doğrudan kendisi yürütür. Denetim usul ve metodolojisini hazırladığı rehberler aracılığıyla kendisi belirler. Sayıştay ve meslek mensupları denetim faaliyetini bağımsız ve tarafsız olarak yürütür.
• Sayıştayın bütçesi Hazine ve Maliye Bakanlığının onayına tabi değildir ve Meclise doğrudan gönderilir.

Stratejik Planlama Yaklaşımını Esas Alan Yönetim Yapısı

Modern yönetim teorisine göre, faaliyetlerin etkili ve verimli yürütülebilmesi için kurumların stratejik planlamayı esas alan bir yaklaşımla yönetilmesi gerekmektedir. Sayıştay, 2000 yılından beri stratejik plan hazırlamakta ve faaliyetlerini bu anlayışla yürütmektedir.

2019 yılında yürürlüğe giren yeni Stratejik Plan çerçevesinde, Sayıştayın misyonu “ Kamuda hesap verme sorumluluğu ile mali saydamlığa katkı sağlamak üzere denetim, yargılama ve rehberlik yapmak” tır.

İç ve dış paydaşların beklentilerine uygun olarak hazırlanan stratejik plana ek olarak beş yıllık denetim stratejisi de hazırlanmıştır. Denetim stratejisi, beş yıllık periyotta uygulanacak denetim faaliyetlerinin önceliklerini ve kapsamını belirlemektedir. Bu öncelikler şu şekilde sıralanmıştır:

• Birleşmiş Milletlerin 2030 hedefleri çerçevesinde, ortak ve paralel denetimler yoluyla küresel problemlere küresel çözümler bulmak amacıyla Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI)nin ve diğer uluslararası ve bölgesel organizasyonların cesaretlendirdiği ve desteklediği aktif katılım,
• Faaliyetlerini uluslararası denetim standartları doğrultusunda uygulamak,
• Adil yargılanma hakkının sağlanması adına, yargısal hizmetlerin daha hızlı ve daha verimli bir şekilde verilmesi için çalışılması,
• Diğer ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapılması

Paydaşlarla İletişim ve İşbirliği

Sayıştayın temel değerlerinden olan “İyi Yönetişim ve Beklentilere Duyarlılık” anlayışı, tüm faaliyetlerinde kendisini bulmaktadır. Sayıştay, tüm paydaşlarını kapsayan çok yıllı iletişim stratejisi benimsemektedir.

Paydaşlarla iletişim ve işbirliği kapsamında Sayıştay Başkanı TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunu yılda en az iki defa Sayıştay’ın faaliyetleri hakkında bilgilendirmektedir. Ayrıca, gerektiğinde diğer ilgili Komisyonlar da Sayıştay’ın faaliyetleri hakkında bilgilendirilmektedir. Bu bilgilendirme aracılığıyla Sayıştay yürüttüğü faaliyetleri ile ilgili en önemli paydaşlarından olan Meclisi haberdar etmektedir.

Sayıştay raporları, Mecliste bütçe görüşmelerinin temel unsurlarının başında gelmektedir. Görüşmelerde Sayıştay yönetimi ve denetim ekiplerinden temsilciler hazır bulunur ve gerektiğinde görüşmelere katkı sağlanır.

Sayıştay’ın bir diğer önemli paydaşı denetlenen kamu idareleri ile de çeşitli mekanizmalar ile görüşülmekte ve onların görüşleri alınmaktadır. Her sene Sayıştayın ev sahipliğinde 100’e yakın denetlenen kamu idaresinin yöneticileri ile bir araya gelinerek denetim başta olmak üzere çeşitli konularda fikir alışverişinde bulunulmaktadır.