Denetimde Veri Analizi

Başkanlığımızca yürütülen denetimlerde bilişim sistemlerinden daha etkin yararlanabilmek ve büyük veri analizleri gerçekleştirmek üzere bir bilgisayar destekli denetim sistemi oluşturulmuştur. Oluşturulan bu sistem Sayıştay Veri Analizi Sistemi (VERA) olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca, Sayıştayda bilgisayar destekli denetime ilişkin süreçleri belirlemek, yürütmek, geliştirmek ve veri analizi çalışmaları yapmak üzere bir Denetim Grubu kurulmuştur.

Bu Grubun çalışmalarıyla;

• Kamu idarelerince gönderilmesi gereken verilerin elektronik ortamda alınması,
• Risk analizine imkân sağlayacak şekilde verilerin niteliklerinin belirlenmesi,
• Denetimde standart olarak yapılması gereken analizlerin tanımlanması, muhasebe ve muhasebe dışı veriler üzerinden analiz yapılabilmesine yönelik denetim senaryolarının geliştirilmesi,
• Denetim yönetimine ve denetim süreçlerine katkıda bulunarak denetimde etkinlik ve kalitenin artırılması

hedeflenmektedir.

VERA aracılığıyla yürütülen analiz çalışmalarının bazıları aşağıda yer almaktadır.

Personel Harcamalarının Analizi

Merkezi yönetim bütçesinin önemli bir kısmı personel harcamalarından oluşmaktadır. 2020 yılı merkezî yönetim bütçe gerçekleşmelerine göre, personel giderlerinin toplam bütçe giderleri içindeki payı %28 olarak gerçekleşmiştir.

Personel giderlerinin denetimine ilişkin analizlerle personel ödemelerinin önemli kısmı zaman ve işgücünden tasarruf edilerek denetlenebilir hale gelmiştir. Böylelikle personel giderleri denetiminde standartlaşma sağlanmıştır. Bu suretle ulaşılan sonuçların topluca değerlendirilerek öneriler oluşturulması, ayrıca bu hususa ilişkin uyum düzeyinin ölçülmesi amaçlanmaktadır.

Belediyelerin Muhasebe Verilerinin Analizi

Belediyeler ve bağlı idarelerinden muhasebe verileri elektronik ortamda alınmaya ve tasnif edilmeye devam edilmektedir. 2020 yılı sonu itibarıyla 1028 belediye ve bağlı idareden veri alınmıştır. Denetim çalışmalarına başlamadan önce bu veriler analiz edilerek riskli hesaplar belirlenmekte ve bu suretle denetim programlarının risk odaklı hazırlanmasına ve denetimin etkinliğinin artırılmasına imkân sağlanmaktadır.

2020 yılında Merkezi Yönetime tabi kamu idarelerine ilişkin muhasebe defteri ve tabloları modülüne ön ödemeler tabloları da eklenerek yapılan analizlerin kapsamı geliştirilmiştir.

Belediye Risk Analizleri

Belediyelerin varlıkları, kaynakları, bütçe gelir ve giderleri ile demografik yapılarına ilişkin verilerin birlikte analiz edilerek, önceden belirlenmiş göstergelere göre puanlanması ve risk seviyelerine göre sınıflandırılmasına ilişkin analizler hazırlanmıştır.

İl Özel İdareleri ve YİKOB’ların Muhasebe Verilerinin Analizi

2019 yılından itibaren 51 il özel idaresi ve 30 büyükşehirde kurulan yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarının verileri alınmaya başlanmış olup 2020 yılında da aynı şekilde veriler alınmaya devam edilmiştir. Denetim çalışmalarına başlamadan önce bu veriler analiz edilerek riskli hesaplar ile işlemler belirlenmekte ve bu suretle denetim programlarının risk odaklı hazırlanmasına ve denetimin etkinliğinin artırılmasına imkan sağlanmaktadır.

Döner Sermayeli İşletmelerin Muhasebe Verilerinin Analizi

Başkanlığımızca yürütülen döner sermayeli işletmelerin denetimlerinde, denetim çalışmalarına başlamadan önce riskli hesaplar ve işlemler belirlenmek suretiyle denetim programlarının risk odaklı hazırlanmasına ve denetimin etkinliğinin artırılmasına imkân sağlamak amacıyla muhasebe verilerinin analiz edilmesine yönelik çalışmalar başlatılmıştır. Bu kapsamda döner sermayeli işletmelerin birleştirilmiş veriler defteri alınmaya devam edilmektedir. Veri Analizi Platformu (VERA) Üzerinde Geliştirilen Örnekleme Modülleri Düzenlilik denetiminin amaçlarından birisi mali tablolara ilişkin makul güvenceye dayanan bir denetim görüşüne ulaşmaktır. Denetimlerin planlama aşamasında hesap alanlarına ilişkin risk seviyeleri tespit edildikten sonra incelenecek işlemlerin hangi yöntemle seçileceği belirlenmektedir. Bu aşamada, hangi hesap alanlarında veya popülâsyonlarda yüzde yüz inceleme, belirli işlemlerin seçilmesi yöntemi veya denetim örneklemesinin uygulanacağına karar verilmektedir.

Örnekleme, denetim tekniklerinin bir hesap alanındaki/popülâsyondaki işlemlerin yüzde yüzünden azına uygulanmasıdır. Bu uygulama denetçiye, içerisinden örneklerin seçildiği popülâsyonla ilgili bir kanaat oluşturmak üzere denetim kanıtlarını elde etme ve değerlendirme imkanı sağlamaktadır.

Sayıştay denetimlerinde örnekleme tekniklerinin daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi amacıyla VERA üzerinde örnekleme modülleri geliştirilmiştir. Sayıştay denetimine tabi olan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, mahalli idareler, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları ve döner sermayelere ilişkin muhasebe kayıtları elektronik ortamda alınmakta ve VERA üzerinden denetçilerin kullanımına sunulmaktadır. Geliştirilen örnekleme modülleri ile kamu idaresi kayıtları üzerinde örnekleme süreçleri yürütülmekte, örnek sayıları belirlenebilmekte, örnek seçimleri yapılabilmekte ve örnekleme sonuçları genellenebilmektedir. Bu itibarla, uluslararası denetim standartları ve örnekleme metodolojisine uygun olarak geliştirilen tesadüfi örnekleme, para birimine dayalı örnekleme ve tabakalı örnekleme modülleri ile denetimin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesi hedeflenmektedir