Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) tarafından hazırlanan ISSAI’lere ilişkin ilk çalışmalar 1983 yılında Manila, Filipinler’de düzenlenen XI. INTOSAI Kongresinde Muhasebe Standartları Komitesi, Denetim Standartları Komitesi ve İç Kontrol Komitesi olmak üzere üç ayrı alanda komiteler oluşturulması suretiyle başlamış ve zaman içerisinde eski ISSAI çerçevesi oluşturulmuştur. Eski çerçevede yer alan ISSAI’ler, Uluslararası Denetim ve Güvence Standartları Kurulu (IAASB) tarafından belirlenen Uluslararası Denetim Standartlarına (ISA) INTOSAI Mali Denetim Alt Komitesince hazırlanan Uygulama Notlarının eklenmesiyle ortaya çıkmıştır. Standartların yer aldığı eski ISSAI çerçevesi, aralarında hiyerarşik bir ilişki bulunan dört düzeyden oluşmaktadır. Eski ISSAI Çerçevesi hakkında bilgiye ve çevirilere buradan erişebilirsiniz.
 
2016 yılının Aralık ayında gerçekleştirilen 22. INTOSAI Kongresi’nde (INCOSAI), Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Standartları (ISSAI) Çerçevesinin,  INTOSAI Mesleki Bildirimler Çerçevesi (IFPP) adlı yeni bir çerçeve ile değiştirilmesine karar verilmiştir. Bu değişikliğin ardındaki temel sebep, belgelerin özünü değiştirmek değil, farklı belgelerin durumuna ilişkin daha fazla netlik oluşturmak ve yeni çerçeveyi daha kullanıcı dostu hale getirmektir. Anılan Kongre’de mevcut ISSAI Çerçevesinin gözden geçirilerek revizyon çalışmalarının 2019 yılına kadar tamamlanması karara bağlanmıştır. 2019 yılının Eylül ayında Moskova’da gerçekleştirilen 23. INTOSAI Kongresi ile "INTOSAI Mesleki Bildirimler Çerçevesi" resmen benimsenmiş ve uygulamaya girmiştir.

Yeni çerçeve, eski çerçevede yer alan dört düzey yerine, aşağıda kısaca açıklanacak olan üç kategoriden oluşmaktadır.
 

1- INTOSAI İlkeleri (INTOSAI-P); Kurucu İlkeler ve Temel İlkelerden oluşur. Kurucu İlkeler tarihsel öneme sahip olup Yüksek Denetim Kurumlarının (YDK'lar) hedeflemesi gereken rol ve işlevleri belirtmektedir. Kurucu ilkeler, YDK'lar ve kamuoyu için olduğu kadar hükümetler ve parlamentolar için de yönlendirici bir niteliğe sahiptir. Ayrıca bu ilkeler, YDK'lar için ulusal yetkilerin oluşturulmasında referans olarak kullanılabilecektir. Temel İlkeler ise YDK’ların kurucu ilkelerini desteklemekte ve YDK'ların toplumdaki rolünün yanı sıra, düzgün işleyişlerine ve mesleki davranışlarına esas üst düzey önkoşulları öngörmektedir.

2- Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Standartları (ISSAI); kamu sektörü denetimine ilişkin yetkili uluslararası standartlardır. ISSAI'lerin tamamı, kamu sektörü denetimini ve ISSAI'ler tarafından desteklenen farklı görev türlerini tanımlayan bir dizi temel kavram ve ilkeye dayanmaktadır. ISSAI'lerin amaçları şunlardır:

3- INTOSAI Rehberliği (GUID); mali, performans ve uygunluk denetimi süreçleri ile diğer görevlerde ISSAI'lerin nasıl uygulanacağını göstermek ve belirli bir denetim konusunun ve ilgili ISSAI'lerin uygulamasının anlaşılmasını sağlamak üzere INTOSAI tarafından geliştirilmiş rehberlerdir.

IFPP çerçevesi ile ilgili güncel bilgi ve dokümanlara  https://www.issai.org/professional-pronouncements/ adresinden erişilebilir.

Eski ISSAI Çerçevesi’nin 4. düzeyinde “ISSAI 1000–2999” nümerik sınıflandırması altında yer alan mali denetim standartları, yeni INTOSAI Mesleki Bildirimler Çerçevesi’nin ikinci kısmında “ISSAI 2000-2899” nümerik sınıflandırması altında yeniden kategorize edilmiştir. Mali denetim standartları bakımından yeni Çerçevenin getirdiği en önemli değişiklik, kullanıcıların artık doğrudan Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından yayımlanan Uluslararası Denetim Standartları'na (ISA) yönlendirilmesidir. Eski ISSAI Çerçevesi’nde bir mali denetim standardı, IFAC tarafından yayımlanan ilgili ISA dokümanı ve buna INTOSAI tarafından kamu sektörü denetiminde ek rehberlik sağlanması için ilave dilen kısa uygulama notlarından oluşmaktaydı. Örneğin “ISSAI 1200 Mali Denetimin Temel Prensipleri” adlı doküman IFAC’ın aynı adla yayımladığı ISA 200’ü olduğu gibi içermekte, buna ilave olarak standarda ilişkin özgül bir uygulama notu da yer almaktaydı. Böylece ISA 200 dokümanı, eski ISSAI Çerçevesi’nde ISSAI 1200 numarasıyla tasnif edilmekteydi. Bununla birlikte, yeni Mesleki Bildirimler Çerçevesi’nde, mali denetim standartları artık uygulama notlarını içermemekte, doğrudan ISA dokümanları olarak tasnif edilmektedir. Mali denetim standartlarına INTOSAI tarafından eklenen eski uygulama notlarının tamamı hâlihazırda yeniden gözden geçirme sürecine tabi tutulmaktadır. Gözden geçirme süreci tamamlanan uygulama notlarının yeni çerçevede uygun yerlere dercedileceği tahmin edilmektedir.

Yeni "INTOSAI Mesleki Bildirimler Çerçevesi (IFPP)" T.C. Sayıştay Başkanlığı tarafından Türkçeye tercüme edilmekte olup çevirisi tamamlanan dokümanların Türkçe ve İngilizce metinlerine aşağıdaki linklerden erişmek mümkündür. Çevirisi ve revizyon çalışmaları tamamlanan metinler kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla Türkçe ve İngilizce olarak ardışık sayfalara yerleştirilmiş durumdadır. Halihazırda sadece  INTOSAI İlkelerinin (INTOSAI-P) çevirileri tamamlanmış olup çeviri ve/veya revizyon çalışmaları henüz tamamlanmamış olan diğer dokümanlar çeviri ve revizyon işlemlerinin tamamlanmasına müteakip erişime sunulacaktır. Yeni çerçeveye ilişkin çeviri/revizyon çalışmaları tamamlanıncaya kadar INTOSAI standartlarına (özellikle mali denetim standartlarının Türkçe versiyonlarına) erişim kapsamında bu sayfanın başında yer alan Eski ISSAI Çerçevesi linkine müracaat edilmesi tavsiye olunur. 

 

 

• INTOSAI-P-1 Lima Deklarasyonu
• INTOSAI-P-10 Yüksek Denetim Kurumlarının Bağımsızlığına İlişkin Meksika Deklarasyonu
• INTOSAI-P-12 Yüksek Denetim Kurumlarının Değer ve Faydaları-Vatandaşların Yaşamında Fark Yaratma
• INTOSAI-P-20 Saydamlık ve Hesap Verme Sorumluluğu İlkeleri
• INTOSAI-P-50 YDK'ların Yargısal Faaliyetlerine İlişkin İlkeler

 

• ISSAI-100 Kamu Sektörü Denetiminin Temel İlkeleri
• ISSAI-130 Etik Kurallar
• ISSAI-140 Yüksek Denetim Kurumları İçin Kalite Kontrolü
• ISSAI-200 Mali Denetim İlkeleri
• ISSAI-300 Performans Denetimi İlkeleri
• ISSAI-400 Uygunluk Denetimi İlkeleri
• ISSAI-2000 Mali Denetim Standartlarının Uygulanması
• ISSAI-3000 Performans Denetimi Standardı
• ISSAI-4000 Uygunluk Denetimi Standardı 

 

3- INTOSAI Rehberliği (GUID)

GUID-1900 Meslektaş Değerlendirmesi Rehberleri

GUID-3910 Performans Denetimi İçin Ana Kavramlar

GUID-3920 Performans Denetimi Süreci

GUID-4900 Uygunluk Denetiminde Yetki ve Kriterlere İlişkin Rehber

GUID-5090 Uluslararası Kuruluşların Denetimi

GUID-5091 Uluslararası Kuruluşların Denetimine İlişkin Düzenlemeler

GUID-5100 Bilişim Sistemleri Denetimi Rehberi

GUID-5200 Çevresel Perspektifle Gerçekleştirilen Etkinlikler

GUID-5201 Mali Denetim ve Uygunluk Denetimi Bağlamında Çevre Denetimi

GUID-5202 Sürdürülebilir Kalkınma-Yüksek Denetim Kurumlarının Rolü

GUID-5203 Uluslararası Çevresel Anlaşma Denetimlerinde İşbirliği

GUID-5250 Kamu Borçlarının Denetimi Rehberi

GUID-5259 Kamu Borç Bilgi Sistemleri

GUID-5260 Kamu Varlıklarının Yönetimi

GUID-5270 Yolsuzluğu Önleme Denetimi Rehberi

GUID-5290 Temel Ulusal Göstergelerin Denetimine İlişkin Rehber

GUID-5330-Afet Yönetimi Denetimine İlişkin Rehber

GUID-9000 YDK'lar Arası İşbirliğine Dayalı Denetimler

GUID-9010 Bağımsız Bir Standart Belirleme Sürecinin Önemi

GUID-9020 Kamu Politikalarının Değerlendirilmesi

GUID-9030 YDK Bağımsızlığına İlişkin İyi Uygulamalar

GUID-9040 YDK Saydamlığına İlişkin İyi Uygulamalar